24 Haziran 1938…
Azerbaycan Türklerinin sembol ismi, Türk dünyasının gurur kaynağı, Ebulfez Elçibey’in doğum günü…Eğer Elçibey yaşasaydı bugün 76.yaşında olacaktı…
EBULFEZ ELÇİBEY KİMDİR ?
Türklük şuurunu tüm varlığıyla yaşayan ve bu şuuru kendisinden sonra gelecek nesillere armağan edebilmek için eşsiz bir inanmışlıkla çalışan Ebulfeyz Elçibey sadece Azerbaycan topraklarında değil, tüm Turan coğrafyasında asırlar boyunca kendisinden saygıyla bahsedilecek mümtaz ve asil bir dava adamıdır.
1938 yılının Haziran ayında, Azerbaycan’ın Ordubat Bölgesi’nin Keleki Köyü’nde doğan Elçibey, henüz 5 yaşındayken II. Dünya savaşına katılan babasının hayatını kaybetmesiyle zorlu bir hayat mücadelesiyle karşı karşıya kalmıştır. İlköğrenimini ve liseyi Nahçivan’da tamamladıktan sonra 1957-1962 yılları arasında Azerbaycan Devlet Üniversitesi’nin Doğu Dilleri Enstitüsü’nde, Arapça bölümüne kaydolmuş ve bu bölümden başarılı bir şekilde mezun olmuştur.
Türk şairlerine ve tarihine büyük bir merakı olan Elçibey, üniversite yıllarında ülke meselelerine giderek daha çok ilgi duymuştur. Bu yıllarda Azerbaycan Türklüğünü anlatan derneklere üye olmuş ve bu kapsamdaki birçok derneğin kurulmasına öncülük etmiştir. Elçibey, henüz üniversite yıllarında ülkesinin ve milletinin durumunu kendi ifadesiyle “halkımız köle, vatanımız sömürge” şeklinde tanımlayarak, büyük bir öngörüyü ortaya koymuş, herkesin çekindiği Sovyet Rusya’ya adeta meydan okumuştur.
Elçibey, üniversiteden mezun olduktan sonra Mısır’da bir süreliğine tercümanlık yapmış, ardından Azerbaycan’a dönerek ülkesinin bağımsızlığını sağlamak için önemli çalışmalarda bulunmuştur.
Elçibey’in ülkesine döndüğü yıllarda ABD-Rusya arasındaki Soğuk Savaş’ın etkisi her yerde görülmekteydi. Bağımsızlığa yakın görüşlerinden dolayı insanların yıllarca tutuklu kaldığı ve yargılandığı komünist rejim karşısında Elçibey, Türklerin hiçbir şartta sömürge olamayacağını ve Azerbaycan’ın da en kısa sürede bağımsızlığını ilan etmesi gerektiği yönündeki düşüncelerini insanlara ulaştırmaya ve Türkleri gizliden gizliye teşkilatlandırmaya başlamıştır. Elçibey’in bizzat ilgilendiği bu yapılanmalar Azerbaycan’ın bağımsızlığı ilan etmesinde milli uyanışın ilk müjdecisi olmuştur.
Sovyet Rusya’nın altın çağını yaşadığı 70’li yıllarda, büyük bir cesaret ve azimle Azerbaycan’ın bağımsızlığı için çabalayan Elçibey, 1976 yılında ‘Sovyetlere karşı propaganda’ yaptığı suçlamasıyla tutuklanmış yaklaşık 2 yıllık tutukluluğun ardından 1978 yılında şartlı bir şekilde serbest bırakılmıştır.
Elçibey’in bu onurlu girişimleri, Ruslar’ın Azerbaycan toprakları üzerinde kurmuş oldukları sömürü düzenin sarsıntıya uğratmaya başlamıştır. Bunun neticesinde Elçibey’in kurmuş olduğu teşkilatlara sızan KGB ajanları birçok kez bu uyanışı engellemek, yok etmek istemişler fakat bu amaçlarına ulaşamamışlardır.
Ocak 1975 ile Temmuz 1976 arasında Türklüğün bağımsızlığı uğrunda zindanlarda ve taş ocaklarında çile dolduran Elçibey, mahkûmiyetinden sonra da halkını bağımsızlık için örgütlemeye devam etmiştir.
Bu yolda ilk kitlesel tepkiyi Ermeni saldırılarını protesto amacıyla 1988 yılında “Meydan Mitingleri”ni başlatarak veren Elçibey, 16 Temmuz 1989’da Azerbaycan Halk Cephesi’ni kurmuş ve başkanı seçilmiştir.
Elçibey’in önderliğinde aralıksız süren azatlık mücadelesinin sonucunda Azerbaycan parlamentosuna üç renkli ay-yıldızlı bayrak asılarak 18 Ekim 1991’de bağımsızlık ilan edilmiştir. Daha sonra parlamentoda yapılan ilk demokratik seçimler sonucunda Ebulfez Elçibey Azerbaycan’ın Cumhurbaşkanı olmuştur.
Bağımsızlık yoluna çıktığı ilk günden beri hukukun üstünlüğüne dayalı demokratik bir devlet yapısı oluşturma ülküsü içinde olan Elçibey, devletin resmi dilini Türkçe olarak ilan etmiş ve Latin alfabesini uygulamaya koymuştur.
Ermeni işgaline ve Ruslara karşı büyük bir direniş vermiş olmasına rağmen Rusya’nın açık desteğini alan ihanet odaklarının gerçekleştirdiği bir darbeyle 4 Haziran 1993’de devlet yönetiminden uzaklaştırılmıştır. Elçibey bu olay üzerine, bağımsızlığını yeni kazanmış olan Azerbaycan’da kardeş kavgasına mahal vermemek amacıyla Bakü’den ayrılarak Nahçivan’ın Keleki köyüne gitmiştir.
31 Ekim 1997’de Bakü’ye dönerek Azerbaycan Halk Cephesi Partisi’nin Genel Başkanı olarak muhalefette yer alan Elçibey, Bütöv Azerbaycan Birliği’ni kurarak Birleşik Azerbaycan ülküsü için siyasi çalışmalarına devam etmiştir.
Uzun süre devam eden hastalığının şiddetlenmesi üzerine Temmuz 2000’de tedavi için Ankara’ya gelen Elçibey iki ay sonra vefat etmiştir.
