Çayeli ilçesi Senoz Vadisi’nde İYON Enerji Üretimi Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından yapılmak istenen Kayalar HES projesiyle ilgili çalışmalar, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ ndan 26.11.2007 tarihinde alınan, “ÇED Gerekli Değildir” kararı ile başladı. Ancak Senoz sakinleri, bakanlığın kararının yürütmesinin durdurulması ve iptali istemiyle Rize İdare Mahkemesi’nde dava açtı. Çevresel etkilerin göz ardı edildiği, vadi de havza planlaması gerektiği gerekçelerini haklı bulan mahkeme, 11. 12. 2009 tarihinde oy birliği ile yürütmeyi durdurma, ardından da iptal kararı verdi.
DANIŞTAY KARARI ONADI
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yerel mahkeme kararını temyiz için Danıştay’a başvurdu. Danıştay 14’üncü Dairesi, 28.12.2011 tarihinde başvuruyu reddetti, mahkemenin iptal kararını onadı. Danıştay ayrıca, yerel mahkeme kararına atıfta bulunarak, ‘Uyuşmazlığa konu proje ile aynı vadide planlanan diğer projeler birlikte değerlendirilmelidir’ gerekçesine vurgu yaptı. Bu süreçte Danıştay, Senoz Derneği’nce açılan ve ilgili firmanın üretim lisansı ve su kullanım anlaşmasının iptali talepli bir başka davayı da, 28.10 2013 tarihli oturumunda karara bağlayarak iptal etti. Danıştay’ın kesinleşmiş bu iki kararı ile, “ÇED Gerekli değildir raporu ve HES’in üretim lisansı ile su kullanım anlaşması iptal edilmiş oldu.
SUYU OLMAYAN HES’E ÇED OLUMLU KARARI
Yerel mahkeme ve Danıştay’ın iptal kararlarına rağmen ilgili şirket bakanlık izniyle yeni bir ÇED süreci başlattı. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Kayalar HES Projesi için, 04.03.2014 tarihli ilanla, ‘ÇED Olumlu’ kararı verdi. Bu karar, su kullanım anlaşması iptal edilen HES için verilmiş ilk karar olarak tarihe geçti.
“7 YILDIR SENOZ’DA HUKUK ‘HAYIR’ DİYORö
TEMA Vakfı Çayeli Temsilcisi Ahmet Ali Kork, Senoz halkının bu hukuksuzluğa geçit vermeyeceğini belirterek, “Senoz binlerce insanını aş, iş için gurbete gönderdi. Ama hiçbir zaman doğasını, suyunu paraya çevirmeyi düşünmedi. Senoz halkının doğa korumadaki yüksek bilinci bu hukuksuzluğa geçit vermeyecektir. 7 yıldır Senoz’da hukuk, bilim, akıl, gelenek, vicdan ‘hayır’ diyor. ‘Evet’ diyen sadece ‘para para’ diyen şirketler ve onlara yasaların, hukukun nasıl bertaraf edileceğinin yolunu gösteren bir kamu idaresiö dedi.
TEMA Vakfı Rize Temsilcisi Nevzat Özer de, Danıştay’ın su kullanım hakkını iptal ettiği bir projeye başka bir devlet kurumunun ÇED izni vermesinin büyük çelişki olduğunu belirtti, “Hukuk her zaman doğadan yana karar vermiştir. Ama hukukun bu kadar zorlanması doğru değildir” eleştirisinde bulundu.
